Sporten heeft pas zin als je goed kunt herstellen

In het dagblad Trouw vertelt Sven Kramer op 31 oktober ’14 over het leven van een topsporter. Topsporten is vooral heel veel dingen laten. Hij vertelde; “ik voelde dat ik beter werd door dingen te laten. Mijn manier van topsport beleven is intens. Ik kan ‘s avonds alles ‘uit’ doen en op bed gaan liggen. Dan kom ik niet meer van m’n bed.” Sven: “Ik lig op bed. Dat is discipline.”

Dit is waar ik mee bezig ben.. mensen leren te herstellen, anders heeft je sporten geen zin. Ook als het om jouw relaxte rondje rennen gaat tot aan serieuze en/of fanatieke marathon trainingen: De grote voorwaarde om tot herstel te kunnen komen is rust.

Niet alleen daadwerkelijk even op de bank zitten of op bed liggen, maar rust in het brein. In ons brein is een Alarmknop, een alertheidscentrum, welke voorkomt dat we in zeven sloten tegelijk lopen, of bij brand de verkeerde kant op rennen. De knop regelt dat we accuraat reageren en onszelf en anderen zo veel mogelijk in veiligheid kunnen brengen. En om echt tot rust te kunnen komen is discipline nodig. En concentratie. De alertheid moet afnemen en zicht omvormen tot een focus. Focus op waar je mee bezig bent en je niet laten afleiden door eerst nog even dit en dat en dan pas zit ik rustig. Of toch in het hoofd bezig zijn met wat er straks nog moet gebeuren. Al is het realiteit dat je straks, na het rusten nog van alles te doen hebt. Maar door deze gedachten, vaak zijn het dwanggedachten, blijf je te actief in het hoofd en in je lichaam komt ook niet het volledige herstel op gang. Dat maakt dat brein en lijf nog bezig zijn met wat je bezig houdt in plaats van: “Nu doe en hoef ik niets.” Dus ook rusten is bijna topsport. Iemand is pas een échte topsporter als hij of zij ook talent en de getraindheid heeft om focus en discipline te hebben voor rusten. Sport is dus rusten. Sportrusten.

Als je te zwaar traint in intensiteit of te lang en te vaak sport heeft je lichaam en brein niet voldoende gelegenheid om te herstellen. Daar is rust en tijd voor nodig. Dat voorkomt ook blessures en onrust. Veel mensen herkennen het dat ze de nacht na een intensieve training al voelde het goed, slecht slapen. De alertheid is toegenomen omdat het gaspedaal is ingedrukt en de rempedaal niet lijkt te werken. Het lichaam wil herstellen maar de waakzaamheid is te hoog, staat nog op scherp. Dat maakt dat je plots wakker wordt midden in de nacht of de volgende morgen niet verkwikt op staat. Vermoeidheid is meestal het signaal dat je niet tot weinig herstelt.

Wissel je trainingen af met rust. De glycogeen voorraden kunnen op deze manier aangevuld worden. Maar zorg ook voor variatie in je trainingen; soms een lange intensieve loop. Dan weer een rustige training. Je leert bij zo’n ontspannen training, waarbij je lang kunt blijven uitademen ook vetten te verbranden en de suikers in lichaam niet op te eten. Met je ademhaling heb je veel invloed op het alertheidscentrum. Het alertheidscentrum in je brein hoeft alleen op “aan” te staan als er  bedreiging en gevaar op de loer liggen. Dan moet je zeer waakzaam zijn.

Verder niet. Als je rustiger ademt breng je het brein en fysieke stelsel weer tot rust. Ons hele systeem is altijd bezig met de afwisseling van actie en rust, oftewel gas geven of afremmen. De rem- en gaspedaal hebben we allemaal in ons en werkt nauw samen met het ademcentrum. Ook de ademhaling kent deze pedalen: soms is de ademhaling snel en hoog, dan weer langzaam en diep en dan ervaar je ontspanning. Vaak zijn we zo gejaagd dat we, ook als we rustig zitten, in feite nog aan het rennen zijn. In ons hoofd en ons fysieke systeem is dan zoveel actie wat bij rennen, vechten of vluchten hoort. Het ademcentrum is op dat moment ook te actief en laat je ademen in een patroon dat bij deze actie past. Zonder dat je het door hebt ben je dan eigenlijk een flink stuk snel aan het rennen. Dat kost veel energie en verbrandt je te veel suikers en dat brengt je uit balans. Je hersenen maken geen verschil tussen fysieke of mentale stress. Dus zorg dat je jouw herstel en dus echte rust serieus neemt. Adem lang  en rustig uit en voel dat je ontspant. Je overbodige alertheid en gedachten nemen af en je lichaam en brein komen tot rust. Nu kun je herstellen van je sport, maar ook van een werkdag, studie of een pittig gesprek. Een adem-analyse kan je veel vertellen over hoe jij ademt. Je adem-patroon wordt hierbij inzichtelijk gemaakt. Wat is jouw adempatroon in rust en is dat werkelijke rust? Wanneer is er actie in lijf en brein gewenst? Maar vooral: Welke ademhaling past nu écht bij jou?

Nico van der Breggen